• Scenariusz lekcji z historii i społeczeństwa

        • Scenariusz lekcji z historii i społeczeństwa w klasie  V z wykorzystaniem TIK

          nauczyciel Jadwiga Janocik

          Temat:

          Scenariusz lek

          XVII wiek – stulecie wojen      (czas realizacji 2 x 45 minut)

           

          Cele lekcji:

          Uczeń:

          • poprawnie posługuje się terminami: potop szwedzki, wojna podjazdowa, hetman, sułtan, odsiecz, husaria, szyszak,
          • podaje daty wydarzeń związanych z wojnami toczonymi przez Rzeczpospolitą w XVII wieku: bitwy pod Kircholmem, oblężenia Jasnej Góry, potopu szwedzkiego, pokoju   w Oliwie, odsieczy wiedeńskiej, bitwy pod Kłuszynem,
          • wymienia zasługi Stefana Czarnieckiego i Jana III Sobieskiego,
          • wskazuje na mapie terytorium Rzeczypospolitej, Królestwa Szwedzkiego, Imperium Osmańskiego i Carstwa Rosyjskiego oraz miejscowości: Częstochowę, Oliwę, Chocim              i Wiedeń,
          • omawia przyczyny, przebieg oraz skutki wojen polsko-szwedzkich, polsko-tureckich                 i polsko-moskiewskich,
          • wymienia główne elementy wyposażenia husarza,
          • wyjaśnia, jakie skutki przyniosły Rzeczypospolitej wojny prowadzone w XVII wieku,
          • korzysta z różnych źródeł informacji.

           

          Metody:

          • metoda aktywizująca – metaplan ( zapis komputerowy, wydruk),
          • praca z podręcznikiem,
          • praca z mapą interaktywną
          • praca z tekstem źródłowym,
          • praca z ilustracją z wykorzystaniem zasobów Internetu.

           

          Formy pracy:

          indywidualna, grupowa, zbiorowa.

           

          Środki dydaktyczne:

          • podręcznik „Wczoraj i dziś 5” (s. 131–136),
          • mapa „Rzeczpospolita w XVII wieku”,
          • mapa interaktywna przedstawiająca Rzeczpospolitą w XVII wieku,
          • obrazy tematyczne z zasobów Internetu
          • schemat metaplanu
          • tablica mutimedialna

           

          Przebieg lekcji:

          Wprowadzenie do tematu lekcji

          1. Przedstawienie podstawowego celu lekcji, którym jest poznanie najważniejszych przyczyn i skutków wojen prowadzonych przez Rzeczpospolitą w XVII wieku.
          2. Realizacja polecenia „Zanim poznasz nowy temat” ze s. 99 podręcznika.

           

          Rzeczpospolita i jej sąsiedzi w XVII wieku

          1. Wskazanie przez nauczyciela, a potem przez kilkoro uczniów na mapie interaktywnej terytorium Rzeczypospolitej w XVII wieku. Wymienienie i wskazanie przez uczniów krajów sąsiadujących z państwem polsko-litewskim (korelacja z mapą ze s. 135 podręcznika.
          2. Przedstawienie uczniom sytuacji geopolitycznej Rzeczypospolitej u progu XVII wieku.
          3. Określenie przez osoby chętne, co mogło być przyczyną sporów naszego kraju                        z sąsiadami.
          4. Omówienie funkcji, jaką pełniła husaria w armii Rzeczypospolitej. Wymienienie elementów wyposażenia husarza na podstawie ilustracji ze s. 134 podręcznika. Pokaz wybranych z zasobów Internetu obrazów husarii.

           

          Wojny polsko-szwedzkie

          1. Wyjaśnienie przez nauczyciela przyczyn wojen Rzeczypospolitej ze Szwecją.
          2. Wytłumaczenie uczniom znaczenia terminów potop szwedzki i wojna podjazdowa.
          3. Zapoznanie się przez uczniów z tekstem ze s. 131 podręcznika. Opowiedzenie na jego podstawie o wydarzeniach, które rozegrały się w czasie potopu szwedzkiego, uzupełnione  obrazami: Bitwa pod Oliwą i Obrona Częstochowy pokazanymi na tablicy multimedialnej przez chętnych uczniów, którzy wyszukali je uprzednio w ramach pracy domowej. Wskazanie na mapie interaktywnej przez wybranych uczniów miejscowości: Częstochowy i Oliwy.

          4. Scenariusz lekcji   
            Omówienie roli, jaką odegrał Stefan Czarniecki podczas wojny ze Szwedami w latach  1655–1660.

           

          Konflikty polsko-tureckie

          1. Omówienie przez prowadzącego zajęcia przyczyn wojen Rzeczypospolitej z Turcją.
          2. Wyjaśnienie uczniom znaczenia terminów: hetman, sułtan, odsiecz.
          3. Zapoznanie się z tekstem ze s. 132 podręcznika. Wymienienie przyczyn i skutków odsieczy wiedeńskiej. Wskazanie na mapie interaktywnej przez kolejnych uczniów Chocimia i Wiednia.
          4. Zapoznanie się z tekstem źródłowym ze s. 133 podręcznika. Opowiedzenie na jego podstawie, jak zakończyła się bitwa pod Wiedniem i jakie łupy wojenne dostały się w ręce zwycięzców. Pokaz wybranych z zasobów Internetu obrazów na tablicy multimedialnej.

           

          Podsumowanie tematu

          1. Omówienie skutków wojen toczonych przez Rzeczpospolitą w XVII wieku.
          2. Wyjaśnienie zasad pracy metodą metaplanu Podzielenie zespołu klasowego na grupy liczące 4–6 osób. Wypełnienie komputerowo przez każdą z nich otrzymanego metaplanu do zagadnienia:„Dlaczego pod koniec XVII wieku Rzeczpospolita chyliła się ku upadkowi?”. Ta część zajęć lekcyjnych odbywa się w pracowni komputerowej.
          3. Zaprezentowanie gotowych metaplanów przez poszczególne zespoły po upływie wyznaczonego czasu. Ustalenie na podstawie zgromadzonych informacji, co należało zrobić, by poprawić sytuację Rzeczypospolitej. Zapis ostatecznej wersji meta planu, wydruk dla każdego ucznia.
          4. Zadanie domowe:

          Wykonaj w zeszycie ćwiczeń  zaznaczone zadania.

          Zadanie domowe dla chętnych:

          Zapoznaj się z tekstem o wojnach polsko-moskiewskich w XVII wieku ze strony 132 podręcznika. Na podstawie przeczytanego fragmentu oraz innych źródeł informacji omów przyczyny, przebieg i skutki wojen Rzeczypospolitej z Moskwą.

           

          Schemat meta planu:

           

          Dlaczego pod koniec XVII wieku Rzeczpospolita chyliła się ku upadkowi?

          Jak było?

          Jak powinno być?

           

           

          Dlaczego nie było tak, jak być powinno?

           

          Wnioski: Co należało zrobić, żeby było tak, jak być powinno?